Usuwanie punktów karnych przed i po 17 września 2023 roku

Ustawodawca 17 września 2022 roku wprowadził nowe drakońskie przepisy nowelizujące ustawę o z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami. Fundamentalnymi zmianami było wprowadzdenie przez ustawodawcę

  • wprowadzenie usuwanie punktów karnych z konta kierowcy po 2 latach od opłacenia mandatu wcześniej po roku od naruszenie przepisów
  • podwyższenie maksymalną liczbę punktów karnych do 15 punktów (wcześniej 10 punktów karnych)
  • zakończenie organizacji kursów redukujących obniżających liczbę punktów karnych w Wojewódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego maksymalnie do 6 punktów karnych
  • wprowadzenie mandatów w warunkach tzw. recydywy (podwójna stawka mandatu za ponowne popełnienie poważnego wykroczenia w ciągu 2 lat).

Z uwagi na nieżyciowość wprowadzonych przepisów rząd zdecydował się na ich częściowe złagodzenie poprzez powrót  do usuwania punktów karnych z konta kierowcy już po roku od dnia zapłacenia mandatu, dnia egzekucji lub stwierdzenia bezskuteczności egzekucji, przywrócono również mają być kursy reedukacyjne w oparciu o ustawę z dni 26 maja 2023 roku o zmianie prawa o ruchu drogowym i niektórych innych ustaw. Technika zmiany nowelizacji pozostawia wiele do życzenia chociażby z tego powodu, że brak jest przepisów przejściowych wprost określających, czy punkty karne zdobyte po 17 września 2022 roku ulegają usunięciu na “starych zasadach” po dwóch latach czy też i w stosunku do tych wykroczeń stosować nowelizację ustawy i przyjmować okres przechowywania informacji o punktach karnych przez w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierujących. Na tym tle na różnych portalach internetowych w tym dla kierowców wywiązała się dyskusja. W wielu miejscach autorzy przekonywali czytelników, że  zdobycie mandatu przed przed wejściem w życie nowelizacji ustawy tj. 17 września 2023 roku powodować będzie przechowywanie informacji o uzyskanych punktach przez okres dwóch lat. Jak podstawę takich twierdzeń przytacza się zasadę nie działania prawa wstecz – lex retro non agit.

Moim zdaniem poglądy te są błędne. W pierwszej kolejności wskazać należy, że  technika nowelizacji jest niezwykle prosta, wykreślcemu w ustawie bowiem następuje wykreślenie zapisów w art 98 o okresie dwuletnim i zastąpieniu go okresem rocznym.

“Art.  98.  [Punkty karne]
1. 

Kierowca lub osoba posiadająca pozwolenie na kierowanie tramwajem, która kierując pojazdem popełniła naruszenie przepisów ruchu drogowego stwierdzone mandatem karnym, prawomocnym wyrokiem sądu lub orzeczeniem organu orzekającego w sprawie o naruszenie w postępowaniu dyscyplinarnym, otrzymuje punkty odpowiadające temu naruszeniu z dniem uprawomocnienia się rozstrzygnięcia.

2. 

Naruszeniu, o którym mowa w ust. 1, odpowiada określona liczba punktów w skali od 1 do 15 w zależności od stopnia zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego i wagi naruszenia.

3. 

W przypadku jednoczesnego popełnienia kilku naruszeń przez osobę, o której mowa w ust. 1, punkty im odpowiadające sumuje się. Jeżeli suma punktów odpowiadających naruszeniom przekracza 15, osoba ta otrzymuje 15 punktów.

4. 

Dane o naruszeniu, o którym mowa w ust. 1, są przekazywane do centralnej ewidencji kierowców.

5. 

Informacje o otrzymanej liczbie punktów zgromadzone w centralnej ewidencji kierowców usuwa się:

1)

z upływem 2 lat roku  od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia, pod warunkiem uzyskania informacji o uiszczeniu grzywny za naruszenie, o którym mowa w ust. 1, w sposób, o którym mowa w art. 98 § 3a ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2022 r. poz. 1124), albo w terminie, o którym mowa w art. 98 § 5 tej ustawy, o ile taka grzywna została nałożona;

1a)

z upływem 2 lat roku od daty uiszczenia grzywny za naruszenie, o którym mowa w ust. 1, w przypadkach innych niż wymienione w pkt 1, o ile taka grzywna została nałożona;

2)

po uzyskaniu informacji o ukończeniu przez kierowcę kursu reedukacyjnego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego;

2a)

z upływem 2 lat roku od daty wydania ostatecznego orzeczenia o umorzeniu należności z tytułu grzywny za naruszenie, o którym mowa w ust. 1, o ile taka grzywna została nałożona;

Nie ma wątpliwości, że okres roczny stosowany będzie do wykroczeń popełnionych po wejściu ustawy w życie. Natomiast sposób konstrukcji nowelizacji, wskazuje, że zamiarem ustawodawcy było objęcie jej skutkami wszystkich wykroczeń, również tych sprzed 17 września 2023 roku. Zatem w przypadku popełnienia wykroczenia np. 10 sierpnia 2023 roku i zdobyciu punktów karnych w oparciu prawomocny mandat i uiszczeniu należności w terminie np 19 sierpnia 2023 roku, informacja o punktach karnych zostanie usunięte w dniu 18 sierpnia 2024, a nie 18 sierpnia 2025 roku. Nie bez znaczenie, że bieg terminu “przedawnienia” informacji zaczyna z chwilą opłacenia grzywny lub wydanej prawomocnej decyzji o umorzeniu takiej należności. Zatem gdybyśmy przyjmowali rozumienie przepisów niekorzystne dla kierowców, dojść mogłoby do kuriozalnej sytuacji opisanej poniżej. – Dwóch kierowców otrzymuje mandat tego samego dnia tj 10 września 2023 r.  Pierwszy bardziej solidny uiszcza grzywnę już 12 września 2023 r i o tego momentu zaczyna biec dwuletni termin przechowywania informacji o punktach karny, a więc jego wpis przedawniłby się w dniu 11 września 2025 r.  Drugi, który zwlekał z opłaceniem i zapłacił grzywnę dopiero 23 września 2023 r. uzyskałby z tego tytułu premię, albowiem okres przedawnienia zacząłby biec po już pod rządami znowelizowanej ustawy i usunięcie informacji o jego punktach karnych nastąpiłoby już 22 września 2024 r.

Przy czym interpetacja taka nie jest wcale przykładem lex retro non agit, albowiem prawo w tym przypadku nie działa wstecz, tylko z datą wejścia w życie ustawy obejmuje swoim działaniem wszystkie przypadki naruszeń, powodując w pierwszym przypadku określenie biegu terminu dla wykroczeń, które będą popełnione i tych które zostały popełnione przed wejściem nowelizacji w życie, natomiast ich skutki w postaci wpisu punktów karnych trwają nadal po 17 września 2023 roku. Do takiego rozumowania skłania zasada art 7a kpa – in dubio pro liberale – rozstrzygania wątpliwości prawnych na korzyść strony – w tym przypadku kierującego,

“Art.  7a.  [Zasada rozstrzygania wątpliwości prawnych na korzyść strony]
§  1.

Jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ.”

Niewątpliwie na tle interpretacji art 98 ustawy o kierujących pojazdami, po nowelizacji zachodzą wątpliwości prawne co do zasad intertemporalnych dotyczących okresu przechowywania informacji dotyczących przed wykroczeń i punktów karnym przed wejściem nowelizacji w życie.  W takiej sytuacji zatem – sprawy administracyjnej dotyczącej np. odebrania uprawnień do kierowania pojazdami z uwagi przekroczenie limitu punktów, o ile istotny będzie okres przechowywania informacji o tych punktach, wpływający na ich kumulacje, każdorazowo organ winien przyjąć wersję korzystną dla kierującego i uznać, że okres jednego roku dotyczy również wykroczeń popełnionych przed 17 września 2023 r.
Za taką wykładnią przemawia również zastosowanie art 2 Kodeksu Wykroczeń, zgodnie z którym:
“Art.  2.  [Kolizja ustaw w czasie]
§  1.

Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia wykroczenia, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.

§  2.

Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty orzeczeniem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, ukaranie uważa się za niebyłe.

Z powyższego przepisu wynika zatem obowiązek stosowania ustawy nowej, jeżeli jest ona względniejsza dla sprawcy wykroczenia. Oczywiste jest, że okres przechowywania informacji o wykroczeniu krótszy o 12 miesięcy jest względniejszy dla sprawy niż tem dwuletni. Na szczególną uwagę zasługuje postanowienie SN z 9.03.2022 r., I KZP 12/21, OSNK 2022/4, poz. 12., w uzasadnieniu którego podkreślono, że: „Norma intertemporalna zawarta w art. 2 § 1 k.w. (podobnie, jak w art. 4 § 1 k.k. i art. 2 § 2 k.k.s.) znajduje zastosowanie do uregulowań epizodycznych zawartych w ustawie albo aktach wykonawczych, które uszczegóławiają przepisy ustawowe albo stanowią ich wypełnienie (przepisy blankietowe), jeżeli w ustawie nie przewidziano stosownych uregulowań przewidujących odmienne reguły rozstrzygające o kolizji ustaw w czasie. Zasada ta bowiem odnosi się zatem również do ustawy o kierującymi pojazdami, jak i ustawy o ruchu drogowym.Wpis punktów do ewidencji ma jedynie charakter techniczny, będący konsekwencją popełnienia wykroczenia określonego w Rozdziale X Kodeksu Wykroczeń, a zatem kwestia okresu obowiązywania informacji o liczbie punktów karnych będzie również podlegała interpretacji zgodnie z zasadami kolizji intertemporalnej z art 2 Kodeksu Wykroczeń.

Reasumując: do wykroczeń drogowych popełnionych przed wejściem w życie nowelizacji  tj. 17 września 2023 roku stosować należy przepisy obowiązujące w tej ustawie, dotyczące okresu przechowywania informacji o punktach karnych, a zdobytych po 17 września 2022 roku. Punktu tak zdobyty winny być usuwane po upływie roku od zapłaty grzywny lub stwierdzenia decyzją bezskuteczności jej egzekucji. 

Powyższy artykuł stał się kanwą publikacji w Dzienniku  Rzeczpospolita, w jej dodatku prawnym w dniu 17 września 2023 r.

https://www.rp.pl/prawo-drogowe/art39120421-punkty-karne-kasuja-sie-po-roku-ale-czy-wszystkim-kierowcom

Polecam również lekturę blogu kolegi adwokata Michała Biurowego z Poznania, który również w jednym ze swoich artykuł poruszył ten temat

https://odzyskaj.info.pl/od-niedzieli-17-wrzesnia-2023-r-punkty-karne-kasuja-sie-po-roku/

Adwokat Jakub Radlmacher

 

 

 

Inne wpisy